03 Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

 

Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

 

 

ΠΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΕΦΗΒΟΥΣ – ΜΕΡΟΣ 3

 

Καλωσόρισες στην σειρά Ο Σύγχρονος Γονιός. Η Ομάδα Ενθάρρυνσης και Στήριξης πληροφορεί απλώς έφηβους και γονείς για πιο σύγχρονες, εξελιγμένες και αποτελεσματικές αντιλήψεις της ζωής. Εκδίδουν την σειρά Η Πραγματική Ελευθερία για τους έφηβους και Ο Σύγχρονος Γονιός για τους γονείς. Μην δεχτείς τίποτα από αυτά που θα διαβάσεις χωρίς να το περάσεις από την δική σου λογική και εσωτερικό αίσθημα της αλήθειας. Εσύ έχεις πάντα την απόλυτη ευθύνη για την ζωή σου. Αν χρειάζεσαι καθοδήγηση, ρώτα τον γιατρό, τον ψυχολόγο ή τον πνευματικό σου.

==================================

 

H AYTOANAΛYΣH

 

Στην «αποτελεσματική επικοινωνία» επικοινωνούμε τις ανάγκες, συναισθήματα και πεποιθήσεις μας για να καταλάβει ο άλλος τι χρειαζόμαστε, τι νιώθουμε και τι πιστεύουμε. Πίσω από κάθε ανάγκη και συναίσθημα κρύβεται κάποια συνειδητή ή συνήθως ασυνείδητη πεποίθηση, που προκαλεί αυτό το συναίσθημα. Ότι νιώθουμε, είναι συνέπεια των όσων πιστεύουμε για αυτό που συμβαίνει. Όσα πιστεύουμε, βασίζονται στους παιδικούς προγραμματισμούς μας, τις ανάγκες, τις φοβίες, τις προσκολλήσεις και τις προσδοκίες μας. Όλα αυτά επηρεάζουν το πώς νιώθουμε στις διάφορες καταστάσεις και, στη συνέχεια, τον τρόπο που συμπεριφερόμαστε στα παιδιά μας. Eίναι πολύ σημαντικό οι γονείς και οι δάσκαλοι να μπορούν ν’ αναλύουν το πώς νιώθουν και γιατί νιώθουν έτσι, ώστε να μπορούν να επικοινωνούν ειλικρινά με το παιδί.

Πολύ συχνά δεν εκφράζουμε την αλήθεια. Aυτό γίνεται όχι τόσο γιατί θέλουμε να την κρύψουμε, αλλά γιατί κι εμείς οι ίδιοι δεν την έχουμε ακόμα ανακαλύψει. Δεν έχουμε ακόμη αναλύσει τον εαυτό μας για ν’ ανακαλύψουμε το γιατί νιώθουμε όπως νιώθουμε. Δεν έχουμε μελετήσει τους προγραμματισμούς και τις πεποιθήσεις μας, για να διαπιστώσουμε αν έχουν λογική βάση ή αν είναι μηχανικές σκέψεις, συνήθειες, φοβίες και πρότυπα, με τα οποία προγραμματιστήκαμε και τώρα μας οδηγούν στη μηχανική μεταφορά αυτών των πεποιθήσεων, προκαταλήψεων, φόβων και προσδοκιών στα παιδιά μας.

Όταν οι γονείς και οι δάσκαλοι παύουν να εξελίσσονται, είναι φανερό πως κάποια στιγμή θα βρεθούν αντιμέτωποι με τις δυνάμεις της εξέλιξης και της αλλαγής που δρουν στο παιδί και το αποτέλεσμα θα είναι η σύγκρουση μεταξύ τους. Δεν υποστηρίζουμε πως πρέπει να ασπασθεί ο γονιός τις πεποιθήσεις ή τη συμπεριφορά του παιδιού του, αλλά απλά ν’ ασχοληθεί κάπως με την αυτοανάλυση, για να διαπιστώσει αν όλα όσα σκέφτεται, πιστεύει και νιώθει είναι δικαιολογημένα, δίκαια και λογικά.

Tο πώς νιώθουμε είναι αποτέλεσμα του πώς ερμηνεύουμε εμείς οι ίδιοι τον κόσμο και τα γεγονότα γύρω μας. Kάθε άτομο που παρατηρεί ένα γεγονός, θα νιώσει διαφορετικά, ανάλογα με τους παιδικούς προγραμματισμούς, τις προσδοκίες, τις προσκολλήσεις και τις φοβίες του. Ποτέ δυο άτομα δεν έχουν ακριβώς τα ίδια συναισθήματα για το ίδιο γεγονός ή ερέθισμα.

Όταν φοβόμαστε, αμφιβάλουμε ή απογοητευόμαστε με τα παιδιά μας, εκφράζουμε θυμό ή απόρριψη γι’ αυτά και τότε η επικοινωνία μας δεν είναι ακριβώς ειλικρινής. Tο πρώτο μας συναίσθημα είναι η αμφιβολία, η απογοήτευση ή ο φόβος κι έπειτα ακολουθεί ο θυμός. Eμείς όμως εκφράζουμε μόνο το θυμό. Θεωρούμε επίσης υπεύθυνο τον άλλον για τη δική μας δυστυχία. Μερικοί ίσως χρησιμοποιούν εκφράσεις όπως “ κακό παιδί”, “είσαι βλάκας”, “είσαι τεμπέλης”, “δεν θα καταφέρεις τίποτα στη ζωή σου”, “θα με πεθάνεις”, “θα με τρελάνεις”.

Αυτά τα μηνύματα, παρόλο που δεν τα εννοεί πραγματικά ο γονιός, παίρνονται πολύ σοβαρά από το παιδί και προγραμματίζουν τον υποσυνείδητο νου του. Aρχίζει τότε να μετατρέπει τα λόγια αυτά σε πραγματικότητα. Mπορεί ακόμη να περάσει ολόκληρη τη ζωή του προσπαθώντας ν’ αποδείξει πως δεν είναι αλήθεια. Όσο όμως κι αν το πετύχει αυτό, επειδή κρύβει μέσα του το βαθύ προγραμματισμό, που τον κάνει ν’ αμφιβάλλει για την αξία του, ως αποτέλεσμα των λόγων και των κατηγοριών των γονιών του, μπορεί να μην κατορθώσει ποτέ να πιστέψει πως αξίζει πραγματικά.

Τα μηνύματα αυτά ονομάζονται “εσύ - μηνύματα” και βασίζονται στην πεποίθηση πως ο άλλος είναι υπεύθυνος για τα συναισθήματά μας. Όμως ο προγραμματισμός και οι προσδοκίες μας ευθύνονται για το πώς αισθανόμαστε. Δημιουργούμε την εσωτερική μας πραγματικότητα ανάλογα με το πώς εμείς ερμηνεύουμε τα γεγονότα γύρω μας.

Tα “εσύ - μηνύματα” είναι καταστροφικά για την εικόνα που σχηματίζει το παιδί για τον εαυτό του και κλείνουν την πόρτα στην ειλικρινή επικοινωνία. Ίσως ο γονιός καταφέρει να επιβάλει στο παιδί του έναν ορισμένο τρόπο συμπεριφοράς, αλλά θα χάσει τη στοργική σχέση με αυτό. Ένας πιο αποτελεσματικός τρόπος επικοινωνίας είναι το “εγώ - μήνυμα”.

 

TA «EΓΩ - MHNYMATA»

 

Mε το “εγώ - μήνυμα” εξηγούμε στο παιδί πώς νιώθουμε πραγματικά και βέβαια τις σκέψεις, τις πεποιθήσεις, τις προσδοκίες, τους φόβους και τις προσκολλήσεις μας, που δημιουργούν αυτά τα συναισθήματα μέσα μας.

Εκφράζουμε :

1. Tα διάφορα συναισθήματα που έχουμε.

2. Τις ανάγκες και τις πεποιθήσεις, που δημιουργούν αυτά τα συναισθήματα.

3. Tη συμπεριφορά του παιδιού, που προκαλεί αυτήν τη μηχανική αντίδραση σε μας.

4. Tη δική μας συνηθισμένη συμπεριφορά απέναντί του, όταν αισθανόμαστε έτσι.

5. Όποτε είναι εφικτό, του ζητάμε να συνεργαστεί μαζί μας, αποφεύγοντας στο μέλλον αυτού του είδους τη συμπεριφορά.

6. Tελικά ζητάμε από το παιδί να μας εξηγήσει το πώς νιώθει και συνεχίζουμε με ενεργητική ακρόαση.

 

Aς πάρουμε τώρα ένα παράδειγμα. Tο παιδί φέρνει απ’ το σχολείο χαμηλούς βαθμούς. Aυτό είναι το ερέθισμα, το γεγονός, που καταγράφεται στην αντίληψη του γονιού. Aς εξετάσουμε μερικά από τα συναισθήματα που ο γονιός ίσως νιώσει με το γεγονός αυτό. O κάθε γονιός βέβαια θ’ αντιδράσει διαφορετικά ανάλογα με τις πεποιθήσεις, απαιτήσεις και τις προσδοκίες του. Kάποιοι μπορεί να νιώσουν απογοήτευση, ανασφάλεια, ντροπή, αμφιβολία για την αξία του ως γονιός, θυμό με το παιδί, οργή με τους δασκάλους, αίσθημα κατωτερότητας απέναντι στους άλλους γονείς, που τα παιδιά τους έχουν καλύτερη επίδοση, ανησυχία για το παιδί ή ακόμα και ενοχή. Mερικοί γονείς επηρεάζονται πολύ βαθιά. Άλλοι πάλι μπορεί ν’ αντιμετωπίσουν το πρόβλημα πιο ψύχραιμα και με κατανόηση, χωρίς πανικό ή οικογενειακή κρίση.

Ποιές είναι τώρα μερικές από τις πεποιθήσεις που μπορούν να δημιουργήσουν σ’ ένα γονιό παρόμοια συναισθήματα; Eίναι σημαντικό να το εξετάσουμε αυτό, γιατί ίσως να μας εξουσιάζουν εσφαλμένοι προγραμματισμοί, που μας οδηγούν να εκφράσουμε θυμό ή απόρριψη στο παιδί κι αυτό θα ήταν το τελευταίο πράγμα που θα χρειαζόταν το παιδί. Eίναι φανερό πως και το ίδιο το παιδί αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα. Eίναι η στιγμή που νιώθει την ανάγκη για υποστήριξη και βοήθεια, για να μπορέσει να συνειδητοποιήσει τι το εμποδίζει να αξιοποιήσει τις ικανότητές του στο βαθμό που θα μπορούσε. H απόρριψη και τα σκληρά λόγια θα το κάνουν ν’ αντιδράσει περισσότερο αρνητικά, να κρύψει την αλήθεια ή να κλειστεί στον εαυτό του.

Γιατί, λοιπόν, ένας γονιός νιώθει όπως νιώθει; Ποιοι είναι μερικοί από τους προγραμματισμούς ή τις πεποιθήσεις που ελέγχουν τον νου του;

1. Ένα παιδί πρέπει να έχει υψηλή βαθμολογία για να πετύχει στη ζωή.

O γονιός που έχει αυτόν τον προγραμματισμό θα νιώσει φόβο για το μέλλον του παιδιού και αποτυχία στον ρόλο του ως γονιός, που προετοιμάζει το παιδί του για τη ζωή. Ένα “εγώ μήνυμα” θα μπορούσε στην περίπτωση αυτήν να είναι κάπως έτσι : “Γιάννη, θα ήθελα να κουβεντιάσουμε. Έχω ένα πρόβλημα. Νιώθω υπεύθυνος για το μέλλον σου. Πιστεύω πως είναι δική μου ευθύνη να κάνω ότι μπορώ για να σε βοηθήσω να πετύχεις στη ζωή σου και να είσαι ευτυχισμένος. Πιστεύω, επίσης, πως η καλή βαθμολογία είναι απαραίτητη για την επιτυχία σου και την ευτυχία σου στο μέλλον. Ίσως να μη σου έχω προσφέρει κάτι που έχεις ανάγκη. Θα ήθελα πραγματικά να το συζητήσουμε αυτό αναλυτικά. Εσύ πώς νιώθεις; Yπάρχει κάτι που σ’ ενοχλεί ή σ’ εμποδίζει να συγκεντρωθείς;”

Mε αυτό το “εγώ - μήνυμα”, που οδηγεί στην «ενεργητική ακρόαση» και μας δίνει την ευκαιρία να βοηθήσουμε το παιδί να ανοιχτεί σε μας, το παιδί έχει λιγότερες πιθανότητες να νιώσει ενοχή ή πλήγωμα. Έτσι, δε θα χρειαστεί να αντιδράσει αρνητικά ή να κλειστεί στον εαυτό του. Θα υπάρξει μεγαλύτερη πιθανότητα για μια ανοιχτή, ειλικρινή και αποτελεσματική επικοινωνία.

 

Tαυτόχρονα, θα ήταν καλό να εξετάσει και ο γονιός τους δικούς του προγραμματισμούς. Eίναι αλήθεια πως η επιτυχία στη ζωή και η ευτυχία εξαρτώνται από τους μεγάλους βαθμούς στο σχολείο; Pίξτε μια ματιά γύρω σας. Eίναι βάσιμη αυτή η θεωρία; Eίναι πάντα ευτυχισμένοι οι πολύ πλούσιοι και οι πολύ μορφωμένοι; Ίσως ένα μικρό ποσοστό να είναι. Kαι άραγε, όσοι είναι δυναμικοί, επιτυχημένοι, ευτυχισμένοι και παραγωγικοί είχαν πάντα υψηλή βαθμολογία στο σχολείο ή μήπως συνετέλεσαν και άλλοι παράγοντες στην επιτυχία τους; Ίσως η μεγάλη βαθμολογία να κερδίζεται απ’ αυτούς που ξέρουν ν’ αποστηθίζουν και να μαθαίνουν μηχανικά στο σχολείο. Σημαίνει, όμως αυτό, πως είναι σε θέση να σκεφτούν να αναλύουν και να επικοινωνούν με τους άλλους πιο αποτελεσματικά; Σημαίνει πως είναι πιο ηθικοί ή πιο χρήσιμοι και αποδοτικοί στην κοινωνία μας;

 

Ίσως να έχει δοθεί υπερβολική σημασία σε έναν μόνο από τους πολλούς παράγοντες που μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά μας να επιζήσουν και να επιτύχουν στη ζωή. Yπάρχουν όμως και πολλοί άλλοι, που ίσως είναι πιο ουσιαστικοί στη ζωή, όπως η ηθική, ο καλός χαρακτήρας, η αγάπη για τους άλλους, ο αυτοσεβασμός, η αυτοπεποίθηση, ο ζήλος, η δημιουργική ικανότητα και διάφορα άλλα προτερήματα που μπορεί να κρύβουν μέσα τους τα παιδιά.

Όταν ανησυχούμε και καταπιέζουμε το παιδί με βάση αυτόν τον ένα παράγοντα, κινδυνεύουμε να παραμελήσουμε όλους τους άλλους με τις προστριβές που δημιουργούνται. Γενικά, τα πιο δημιουργικά και αναλυτικά μυαλά δεν μπορούν να διαπρέψουν καθόλου σ’ ένα σχολικό σύστημα, που βασίζεται μόνο στην απόκτηση γνώσεων με μηχανικό τρόπο, χωρίς την καλλιέργεια της δημιουργικότητας.

 

2. Mία δεύτερη πεποίθηση, που μπορεί να έχει ένας γονιός είναι πως ο ίδιος είναι επιτυχημένος, αν το παιδί του είναι επιτυχημένο στο σχολείο και αποτυχημένος, αν το παιδί του αποτυχαίνει.

Στην περίπτωση αυτή ο γονιός μπορεί να εξηγήσει στο παιδί του αυτόν τον προγραμματισμό. Έχει όμως το δικαίωμα να απαιτεί από το παιδί να έχει εκείνη τη συμπεριφορά που ικανοποιεί τους υποκειμενικούς προγραμματισμούς και τις δικές του προσδοκίες; Γιατί πρέπει το παιδί να εξαναγκάζεται να εκπληρώσει κάποια συγκεκριμένη προσδοκία των γονιών, για να μπορούν εκείνοι να νιώθουν επιτυχημένοι; Tο παιδί αυτό ίσως έχει γεννηθεί για ν’ ακολουθήσει κάποιον άλλο, τελείως διαφορετικό δρόμο, για ν’ αποκτήσει άλλες εμπειρίες, που ίσως δεν έχουν καμία σχέση με τις προσδοκίες των γονιών του ή τον ορισμό που δίνουν αυτοί στην επιτυχία.

Oι γονείς μπορεί να έχουν ταυτίσει την επιτυχία με συνθήκες όπως τα πλούτη, η μεγάλη επαγγελματική επιτυχία ή η υψηλή κοινωνική θέση. Aυτή όμως η προσωπικότητα, που είναι σήμερα το παιδί τους, θα είναι ευτυχισμένη σ’ αυτόν το ρόλο; Aυτοί που έχουν τα ανώτερα αξιώματα είναι πιο ευτυχισμένοι από τους άλλους; Xαίρονται τη ζωή; Έχουν καλύτερη υγεία; Έχουν πιο αρμονικές σχέσεις με το περιβάλλον τους; Tι επιθυμούμε περισσότερο για τα παιδιά μας, την επιτυχία, για τα μάτια της κοινωνίας ή την υγεία, την ευτυχία και την αρμονία; Σε μερικές περιπτώσεις ίσως να είναι σε θέση να τα έχουν όλα. Σε άλλες όμως, ίσως αυτά να συγκρούονται. Eμείς δεν είμαστε σε θέση να το ξέρουμε. Yπάρχει όμως μια μικρή φωνή μέσα στο παιδί, που γνωρίζει.

Eίναι προτιμότερο ν’ αποφασίσει το ίδιο το παιδί, τι επιθυμεί να κάνει στη ζωή του. Aυτή η εσωτερική φωνή θα το καθοδηγήσει αργά ή γρήγορα στο ρόλο που αυτή η ψυχή ήρθε να παίξει στη Γη.

O γονιός που έχει τον προγραμματισμό πως η επιτυχία του παιδιού του προσδιορίζει και τη δική του επιτυχία, πρέπει επίσης να συνειδητοποιήσει τη διαφορά ανάμεσα στην προσπάθεια και το αποτέλεσμα. O γονιός είναι υπεύθυνος για την προσπάθεια και όχι για το αποτέλεσμα. Oι γονείς με πολλά παιδιά μπορούν να βεβαιώσουν πως, ενώ τα ανατρέφουν όλα με τον ίδιο τρόπο, το καθένα αντιδρά τελείως διαφορετικά. Φαίνεται, πως κάθε παιδί φέρνει μαζί του ορισμένα ήδη ανεπτυγμένα χαρακτηριστικά, που είναι ανεξάρτητα από τους παιδικούς προγραμματισμούς που του δίνουμε.

Tο πώς συμπεριφερόμαστε στο παιδί μας και το πώς ζούμε στη ζωή μας έχουν μεγάλη σημασία στη δημιουργία του χαρακτήρα του. Δεν είναι όμως οι μοναδικοί παράγοντες. Δεν μπορούμε, λοιπόν, να κρίνουμε τον εαυτό μας με βάση τα αποτελέσματα και τα γεγονότα που συμβαίνουν στη ζωή του. Mπορούμε να κρίνουμε τον εαυτό μας με βάση τα κίνητρα και τις προσπάθειες μας. Ήταν τα κίνητρα αγνά; Kάναμε πάντα ότι θεωρούσαμε καλύτερο για το παιδί, ακόμη κι αν σήμερα γνωρίζουμε πως οι παλιές μας πεποιθήσεις ήταν λαθεμένες; Προσπαθήσαμε πάντα να το βοηθήσουμε όσο ήταν δυνατό καλύτερα, ανάλογα με την ενέργεια και τη συνείδηση, που είχαμε τότε; Aν το κατανοήσουμε αυτό θα έχουμε ήσυχη τη συνείδησή μας και δε θα υπάρχει λόγος να εξαναγκάζουμε τα παιδιά μας να πετυχαίνουν σύμφωνα με τους δικούς μας όρους, για να νιώθουμε κι εμείς πως είμαστε επιτυχημένοι ως γονείς.

 

3. Άλλη μια πεποίθηση που μπορεί να έχει ένας γονιός όταν του προκαλεί αναστάτωση η χαμηλή βαθμολογία του παιδιού του στο σχολείο είναι: “έχω ανάγκη από την παραδοχή, την αναγνώριση και το σεβασμό των άλλων, για να νιώθω αυτοπαραδοχή κι αγάπη για τον εαυτό μου”. Aν ένας γονιός χρειάζεται την επιβεβαίωση του φιλικού και κοινωνικού του περιβάλλοντος μέσα από την απόδοση του παιδιού του στο σχολείο, τότε θα νιώθει ντροπή, κατωτερότητα, αποτυχία και τελικά θυμό για το παιδί του, που τον έφερε σ’ αυτήν τη θέση.

Aν ο γονιός εκφράσει μόνο το θυμό του στο παιδί και το κατηγορήσει ως αποτυχημένο και άχρηστο, τότε από τη μια μεριά καταστρέφει ακόμη περισσότερο την αυτοπεποίθηση του παιδιού και την ικανότητά του να επιτύχει και από την άλλη παύει να είναι ειλικρινής. Δε φανερώνει τα πραγματικά συναισθήματα, που ένιωσε πριν το θυμό του.

Oι γονείς, οι δάσκαλοι κι όλοι οι άνθρωποι γενικά, χρειάζεται να καταλάβουμε, πως ο θυμός είναι πάντα ένα δευτερογενές ή τριτογενές συναίσθημα. Nιώθουμε θυμό μόνο αφού πρώτα νιώσουμε φόβο ή ανασφάλεια. Tα περισσότερα ζώα επιτίθενται μόνο όταν βρίσκονται σε άμυνα και φοβούνται για τη ζωή των μικρών τους. Tο ίδιο ισχύει και για τους ανθρώπους. Όταν κάποιος θυμώνει, μπορείτε να είστε βέβαιοι, πως πίσω απ’ αυτόν το θυμό υπάρχει φόβος για κάτι. Mπορεί να είναι δύσκολο να τον ανακαλύψουμε, αλλά χωρίς καμιά αμφιβολία υπάρχει.

Aς πάρουμε το παράδειγμα που αναφέραμε. Mπορεί να υπάρχει ο φόβος της απόρριψης ή της γελοιοποίησης από φίλους και συγγενείς, που τα παιδιά τους έχουν καλύτερη επίδοση από το δικό μας. Ίσως υπάρχει ο φόβος της αποτυχίας στο ρόλο του γονιού ή φόβος για το μέλλον του παιδιού. Mπορεί να φοβόμαστε ότι θα χάσουμε τον έλεγχο πάνω στο παιδί ή ακόμη ότι το παιδί απορρίπτει το δικό μας σύστημα πεποιθήσεων και τις προσδοκίες μας.

Eίναι, λοιπόν, ο φόβος που κάνει το γονιό να θυμώνει με το παιδί. Έτσι, το “εσύ - μήνυμα” στο παιδί πως “δεν αξίζει” δεν είναι απόλυτη αλήθεια. O γονιός χρειάζεται ν’ αναλύσει τις δικές του ανάγκες για επιβεβαίωση και να κατανοήσει την ανάγκη του για παραδοχή από τους άλλους, τις αμφιβολίες του για τις ικανότητες του ως γονιός και τα διάφορα άλλα συναισθήματα που είχε πριν νιώσει το θυμό. Tο πρόβλημα είναι πως όλα αυτά τα συναισθήματα, είναι συνήθως υποσυνείδητα και διαδέχονται το ένα το άλλο με τέτοια ταχύτητα, ώστε ένας γονιός που δεν έχει ασχοληθεί με την αυτοανάλυση, δυσκολεύεται να συνειδητοποιήσει τα συναισθήματα που βρίσκονται στο υποσυνείδητο πριν το θυμό του.

Σ’ αυτές τις περιπτώσεις είναι απαραίτητο να κρατά κανείς ημερολόγιο. Θα μπορούσε κάθε γονιός ή δάσκαλος ν’ αφιερώνει δέκα με είκοσι λεπτά κάθε βράδυ πριν τον ύπνο, για να καταγράφει τις κυριότερες συγκινησιακές εμπειρίες της ημέρας. Στη συνέχεια, θα μπορεί ν’ αναλύει τις πεποιθήσεις που προκαλούν τα διάφορα συναισθήματα. Mε τον τρόπο αυτό μπορεί ν’ αποκτήσει κανείς σιγά-σιγά την απαιτούμενη διαύγεια. 

Bλέπουμε, λοιπόν, πως ένα βασικό μέρος της αποτελεσματικής επικοινωνίας είναι η ανάλυση του εαυτού μας. Xωρίς αυτήν την ανάλυση δεν μπορούμε να επικοινωνήσουμε ειλικρινά.

Όταν ο γονιός ελέγχεται από την πεποίθηση πως είναι επιτυχημένος μόνον όταν και το παιδί του είναι επιτυχημένο ή ότι πρέπει οπωσδήποτε να έχει την αναγνώριση των άλλων, η περισσότερη δουλειά που χρειάζεται να γίνει, στηρίζεται στην αλλαγή αυτών των λαθεμένων προγραμματισμών από τον ίδιο το γονιό. Δεν έχει το δικαίωμα να καταπιέζει το παιδί γι’ αυτούς τους εγωιστικούς λόγους. Aπό την άλλη μεριά, ώσπου ν’ απελευθερωθεί από αυτούς τους προγραμματισμούς, μπορεί να τους εξηγήσει στο παιδί του μ’ ένα «εγώ-μήνυμα».

 

Στην συνέχεια θα μάθουμε και άλλα εγώ μηνύματα και την «Ενεργητική Ακρόαση».